Wat eet de ijsvogel?

Het belangrijkste voedsel voor ijsvogels is vis. Maar welke vissoorten eet de vogel precies? En zijn er altijd voldoende kleine visjes te vinden om de jonge ijsvogelkuikens mee te voeren? Jelle Harder zet zich in de Gooi- en Vechtstreek al 35 jaar in voor de bescherming van de ijsvogel, die in natuurlijke oeverwanden broedt, maar op sommige plekken ook in kunstnesten. “Het voordeel van die kunstnesten is, dat je daar makkelijk bij kunt komen om na het broedseizoen nestmateriaal uit te halen”, zegt Jelle Harder. “En dat is waardevol materiaal, want dat bestaat uit uitwerpselen en braakballen van ijsvogels”.

IJsvogels produceren, net als roofvogels, braakballen: het vlees van de prooi wordt verteerd, maar de botjes en andere onverteerbare delen van de prooi worden weer uitgebraakt. En in die braakballen vind je dan botjes, en in het geval van de ijsvogel, schubben, graatjes en gehoorsteentjes, waaruit je kunt afleiden welke vissoorten er op het menu staan. Mardik Leopold, inmiddels gepensioneerd onderzoeker aan Wageningen University en Research, heeft zich opgeworpen om het door Jelle Harder verzamelde nestmateriaal te bekijken onder de microscoop.

“Veel ijsvogels broeden drie keer per seizoen. In het begin vinden de ouders misschien nog wel genoeg kleine visjes, zoals baarsjes. Maar hoe zit dat later in het seizoen, als die baarzen groter zijn gegroeid?”, vraagt Jelle Harder zich af.  “Ik heb van Jelle een kartonnen doos vol met plastic bakjes gekregen”, vertelt Mardik Leopold, “en elk bakje bevat het materiaal van één nest”. Met één zo’n bakje is de marien bioloog zes weken bezig om te bekijken welke vissoorten de vogels uit dat nest hebben verorberd. “Het is een uniek onderzoek”, zegt Mardik. “Dit is nog nooit in Nederland gedaan. Het interessante is om te weten te komen bij het tweede en zeker het derde broedsel van zo’n seizoen, of de ijsvogel-ouders inderdaad nog genoeg kleine visjes weten te vinden, en van welke soort dan”. Het onderzoek gaat ook wat zeggen over de waterkwaliteit en dus de bescherming van de vogelsoort.