Elena (16) verloor haar moeder aan zelfdoding: ‘Ik heb het zo lang weggestopt’

Trigger warning: (gedachtes aan) zelfdoding

Toen Elena Bruschweiler zes jaar oud was ging haar moeder dood, door suïcide. Met haar speech over dit onderwerp is ze genomineerd voor de BNNVARA Impact Award 2025.

Elena is zes jaar oud wanneer haar moeder zelfmoord pleegt. Met haar speech wil ze mensen aansporen dit onderwerp beter bespreekbaar te maken. 

Onderaan dit artikel lees je de speech van Elena.

‘Ik was heel erg nerveus toen ik de speech voor de eerste keer moest geven. Ik wist niet hoe het zou zijn om er op dat moment over te praten, omdat ik het niet zo vaak doe. Het is een heel zwaar onderwerp om over te praten, maar de eerste keer dat ik het voor de camera deed, ging het goed.

Toen ik de speech voor de eerste keer voor mensen moest doen, tijdens het debat, kwamen de emoties wel hard binnen: ik werd heel nerveus en een beetje emotioneel.’

‘Ik werd uit school gehaald toen mij werd verteld dat ze overleden was. De sfeer in huis was gelijk zo anders. Iedereen was een stuk stiller en we praatten er niet over. Mijn leven veranderde compleet in één dag, maar het was alsof ik de enige was die door had dat het anders was.’

‘Ik heb een heel groot deel van mijn leven visueel geen moeder gehad. Ik vond het heel moeilijk om erover te praten. Ik heb het zo lang weggestopt. Dat verandert je gewoon. Het maakt het ook moeilijker om mensen binnen te laten.’

‘Het is vrij recent dat ik in behandeling ben bij een psycholoog. Die heeft eigenlijk de pleister er in één keer afgerukt en gezegd: je moet erover praten, anders gaat het gewoon echt niet goedkomen. Als dat niet was gebeurd, had ik de speech ook nooit gegeven.’

‘Ik denk dat dit een gevoel is dat iedereen wel heeft als je iemand kent die de keuze heeft gemaakt om zelfmoord te plegen: wat had ik nog meer kunnen doen? Wat had ik minder kunnen doen? Wat had ik kunnen zeggen? Ik denk dat dat gevoel nooit weggaat. Ik moet gewoon in mijn hoofd houden dat ze jarenlang ziek is geweest en dat ik daar niks aan had kunnen veranderen. Maar alsnog denk ik dat dat gevoel wel blijft.’

‘Ik wil ervoor zorgen dat het meer besproken wordt. Niet alleen zelfmoord, maar ook de gevoelens die iemand daarvoor ervaart. Ik denk dat als er meer over wordt gepraat, dat veel vermeden kan worden.

Nadat ik mijn speech had gegeven was er ook een vriend van mij naar me toe gekomen. Hij vertelde heel open over zijn gevoelens en hoe hij er weleens aan heeft gedacht. Had ik die speech niet gegeven dan had hij mij dat nooit verteld. Ik wil die gesprekken stimuleren en mijn stem gebruiken om mensen bewust te maken van dit probleem. En dat voelt echt heel goed.’

Vandaag wil ik met jullie praten over iets dat te vaak in stilte gebeurt. Iets waar mensen over fluisteren, maar waar we nooit echt onze stem voor verheffen. Het is een zwaar onderwerp. Pijnlijk. Ongemakkelijk. Maar het is een realiteit die we onder ogen moeten zien. Want achter elke statistiek, achter elk nieuwsbericht, zit een vader. Een vriend, een collega. Een moeder.

Mijn moeder. In 2015 pleegde zij zelfmoord. Ze had bipolaire stoornis en PTSS en vocht harder dan niemand ooit zou moeten vechten tegen zichzelf. Maar op een dag werd het haar te veel. Ze nam een beslissing die nooit meer terug te draaien was. Ik was zes jaar oud. Te jong om te begrijpen wat er was gebeurd, maar oud genoeg om te voelen dat alles anders zou zijn. Mijn halfbroer ging bij zijn vader wonen en mijn familie was gebroken. Te jong om het woord zelfmoord te kennen, maar oud genoeg om de stilte te voelen die ze achterliet.

Die dag heb ik meer verloren dan alleen mijn moeder. Ik ben een stukje van mezelf verloren dat ik nooit meer heb teruggevonden. Nu ben ik zestien en ben ik eindelijk begonnen met rouwen. Nog steeds heb ik ergens diep in mijn hart het gevoel dat het mijn schuld is. En dat gevoel is iets waar ik lang niet mee heb kunnen omgaan. Mijn moeder zal nooit zien hoe ik hier nu sta. Mijn moeder hield mijn hand niet vast op mijn eerste dag van de middelbare school en mijn kinderen zullen haar nooit oma noemen.

Maar mijn moeder was niet het enige slachtoffer. Elke veertig seconden sterft er iemand door zelfdoding. Vijf mensen per dag in Nederland. Elke dag verlies ik niet alleen haar, maar de toekomst die we samen hadden kunnen hebben. De toekomst die mijn moeder en alle andere slachtoffers nooit zullen meemaken. Zelfdoding is de op één na grootste doodsoorzaak onder jongeren en toch kijken we weg. We wachten totdat iemand anders het opmerkt, zodat wij niet degenen hoeven zijn die er aandacht aan brengen. En dan zeggen we: als ik het maar had geweten. Maar we weten het. We weten dat 80% van de mensen die een poging wagen overleven en er blij om zijn. Het verschil maken is vaak maar één gesprek. Eén persoon die zegt: ik ben er voor jou. En toch blijven we zwijgen.

Wat als we niet zouden wachten? Wat als onze ogen niet langer sluiten voor de pijn van anderen? De statistieken zijn hartverscheurend, maar het zijn geen getallen. Het zijn mensen. Zoals mijn moeder. Zoals jullie. Zoals ik. Zelfdoding is geen zwakte. Het is wanhoop. En die wanhoop kunnen we niet langer negeren. Wat als we zeggen, jij bent niet alleen? Wat als we er samen voor zorgen dat niemand zich zo alleen voelt dat de dood de enige uitweg lijkt? De tijd om te handelen is nu, want elke seconde die we wachten kan het verschil maken tussen leven en dood. Laten we beginnen met het redden van levens. Het begint met jou, het begint nu.

Volgende week maandag 5 mei plaatsen we de derde speech op BNNVARA.nl en de socials van BNNVARA.