Is online traden verslavend? ‘Het lijkt best wel op roulette’

Steeds meer jongeren proberen geld te verdienen met online traden: het snel handelen in aandelen of crypto. Maar net als bij gokken kan dit verslavend werken. Hoe zit dat precies?

Is het zinvol om te handelen in crypto, valuta en aandelen? En is een cursus daarbij handig, of is het weggegooid geld? Juan Bambach (26) probeert het uit in Cashen of Crashen. ‘Ik startte helemaal blanco en volgde een cursus waarin ze zeiden dat je kon verdienen terwijl je leerde. Je koopt een pakket met lessen en kunt ondertussen live meekijken met traders. Zonder dat ik precies begreep wat ik deed, ben ik zelf gaan traden.’

Voor toegang betaalde hij ruim duizend euro, waarna hij een zogenoemd funded account kreeg. Daarmee kon hij met een groot bedrag handelen dat niet van hemzelf was. ‘Ik betaalde ongeveer 1200 euro en kon ineens met 35.000 dollar traden. Dat voelt heel onrealistisch. Omdat het niet direct je eigen geld is, vergeet je bijna dat er een risico aan vastzit. Wel kon ik maximaal tweeduizend dollar verlies maken en dan zou mijn account afgesloten worden.’

‘Eigenlijk zeggen ze: je moet een trade kunnen plaatsen en je laptop dichtklappen’, aldus Juan. ‘Maar dat vond ik heel lastig, want die grafieken gaan ontzettend snel op en neer. Ik deed het met weinig geld, dus dan ging het om een euro omhoog of omlaag. Maar stel dat je er duizenden euro’s in zet, dan zie je dat bedrag in een paar seconden enorm schommelen. Dat maakt het heel verleidelijk om te blijven kijken.’

Die verleiding is niet toevallig. Onderzoek laat zien dat traden dezelfde hersengebieden activeert als gokken. Volgens Jellinek zijn er veel gevallen bekend van mensen die eraan verslaafd raakten. Vooral de momenten waarop je nét wint of nét verliest – het zogenoemde near miss-effect – geven een sterke dopamine-boost. Daardoor wil je blijven doorgaan, ook als je verlies lijdt.

Volgens Juan geeft traden een vergelijkbaar gevoel met dat van gokken. ‘Het lijkt best wel op roulette; je weet niet waar de bal eindigt. Je weet niet hoe de markt zich gaat bewegen. Je hebt het idee dat je zelf controle hebt – omdat je zelf kunt kiezen wanneer je in- of uitstapt. Maar uiteindelijk bepaalt de markt.’

Die illusie van controle maakt traden volgens onderzoekers extra risicovol. Waar je bij sportweddenschappen als Toto nog kan afgaan op de kennis die je hebt van een team, is bij traden de uitkomst grotendeels onvoorspelbaar. Toch wekken finfluencers de indruk dat je succes kunt afdwingen door middel van een strategie, die je kunt leren via hun cursus.

Juan zou het anderen niet aanraden. ‘Koop geen cursus, het is weggegooid geld. Je leert er weinig van en het kost vooral veel tijd en stress – en ook je tijd is geld waard. Deze mensen verdienen aan jou, niet andersom. Ze willen dat je zo lang mogelijk blijft en geld aan hen uitgeeft, in plaats van dat jij geld verdient. Bovendien zijn de lessen van zo'n cursus ook gewoon gratis te vinden op YouTube.'

Na zijn experiment weet Juan dat het voor hem persoonlijk niets is. ‘Het is een groot risico. Voor mij voelt het niet gezond om constant met geld bezig te zijn dat elke seconde meer of minder waard wordt. Je raakt er snel te veel mee bezig.’

Theoretisch gezien zou dat volgens traders anders moeten. ‘Het geeft je veel meer rust als je een trade plaatst en daarna je laptop dichtdoet. Een goede trader doet het misschien twee uur per dag, en dan ook nog emotieloos, puur op basis van theorie. Maar eerlijk gezegd: je weet nooit hoe de markt zich gaat gedragen. En als je gevoelig bent voor die grafieken die steeds veranderen, dan stap je te vroeg uit of juist te snel in.’